Himalayalar' in Ejder Kralligi: BHUTAN -2-

Kentin beyaz eldivenli trafik memuru, en fiyakali haliyle, Thimpu’nun kalbi sayilan kavsaktaki yerini alir ve bir orkestra sefi gibi o renkli kalabaligi idare eder. Kalabalik derken tabii öyle gözünüzde büyütmeyin! Ne de olsa sadece yüzbin nüfuslu bir sehirden bahsediyoruz burada! Fakat yine de son yillarda, ülkenin disa açilma politikasi paralelinde, ithalatta bazi kolayliklar saglanmasiyla, motorlu tasit sayisinda önemli bir artis gözlemliyorum.

 

 

Eskiden sahsi otomobiller bu kadar çok degildi. Etrafta görülen araçlarin hemen hemen hepsi ya resmi ya da toplu tasima yapan, bizdeki minibüs dolmuslara benzeyen araçlardi. Artik hali vakti yerinde aileler, kendi otomobilleri olsun istiyorlar ve bunlar genellikle yakin komsu Hindistan’dan ithal ediliyor. Araç demisken aklima geldi: Eger yolda BHUTAN1 plakali bir jipe rastlarsaniz, anlayin ki, kralla burun buruna geldiniz demektir! Olmaz demeyin, benim basima iki defa geldi!

 

Thimpu’dan doguya yolculuk çok keyiflidir.

Önce tatli bir rampayla sehirden ayrilirsiniz. Kivrilarak tirmanilan bir tepenin yamacinda, halkin çok sevdigi  ve kendisiyle özdeslestirdigi Himalaya Servileri arasinda, SIMTOKHA Dzong görülür. Bu dzong’un ülke tarihinde önemli bir yeri var. Bhutan’in, bagimsiz bir krallik olarak dünya sahnesine çiktigi yil olan 1907’den itibaren, milli birlik ve beraberlik duygusunu güçlendirebilmek için, yolu izi olmayan vadilerin içinde birbirlerinin varligindan bile habersiz sekilde yüzyillardir yasamis halk topluluklarini dil yoluyla birlestirme fikri dogmus. Bu konuda iyi yetistirilmis ögretmenlere büyük is düstügünden, seçilen kisilerin ortak bir çati altinda egitilmeleri konusu gündeme gelmis. Iste Simtokha Dzong, bu büyük egitim kampanyasinin ve Bhutan dili üzerine yapilan çalismalarin merkezi olmustur.

 

Oradan tirmanmaya devam ederek 3050 metrede bulunan ünlü DOCHULA geçidine gelirsiniz. Eger sansiniz yaver giderse, yani hava açiksa, buradan Himalayalarin karli zirvelerini, yemyesil tepelerin üzerinden seyredebilirsiniz. Ben çok severim bu geçidi! En yüksek noktada insa edilmis 108 stupacik ve agaçlari donatan bes renkli dua bayraklari, etrafta hem ruhani hem de neseli bir atmosfer yaratir. Büyük tütsülüklerde yakilan ardiç dallari, etrafa tatli bir odun ve çam kokusu yayarlar. Buradan her geçtigimde bir dilek tutarim hem kendim, hem sevdiklerim, hem de ülkem için. Bu yoldan geçen bütün yolcular mutlaka minik bir mola verip, küçük bir dua ani yaratirlar kendilerine. Dolmuslar bile buradaki ana stupanin etrafinda bir tur atarak, yola sag salim devam etmeyi dilerler.

 

 

Bu yolun devami PUNAKHA vadisine kadar yokus asagi ve virajlarla doludur. Zaten Bhutan’da karayolu demek birbiri ardina virajlara girip çikmak demektir. Aslinda bu sonsuz sayida vadilerin arasinda asfalt kapli bir yol bulabilmek bile mucize! Bundan çok kisa bir süre oncesine kadar bu yollar bile yoktu! Viraj meselesine gelince… Diyorum ya, daglardan inip çikiyorsunuz, bir vadiden öbürüne atliyorsunuz… Nasil viraj olmasin ki? Zaten Bhutan’da çok sevdigim bir söz vardir: Bhutan’daki tek düz yol, Paro havalimaninin pistidir!

 

Bu virajlari asip da vadi tabanina ulastiginizda, rakim 900 metrelere indigi için, bitki örtüsünde önemli bir degisiklik görürsünüz. Dev boyutlardaki kaktüs cinsleri ve harikulade renklerde çiçekler, Himalayalarin alçak ve korunakli vadilerinde rastlanan mikro-klima bölgelerinden birine geldiginizi kanitlar. Artik sub-tropikal iklim kusagindasinizdir. Çok severim o manzaralari… Yamaçlarda olusturulmus tarim taraçalari ve rüzgarla dalgalanan sari pirinç basaklari… Aralarinda yüksek çatili köy evleri… Ve tabii ki mutlaka vadiye hakim noktalarda konumlanmis irili ufakli manastirlar…

 

Bu manastirlarin içinde, en görkemlisi, basrahip Je Kenpo’nun kislik sarayi olarak kullanilan PUNAKHA Dzong’dur. Ülkenin kurucu babasi kabul edilen ZHABDRUNG NAWANG NAMGYEL’in kutsal emanetlerinin de saklandigi bu önemli manastir, 1637’den 1907’ye kadar Bhutan’in idari merkezi olmus. 1907’de modern Bhutan Kralligi olusunca, baskent Thimpu’ya geçmis. Yine de Bhutan’in manevi gücünün esas olarak buradan geldigini söylersem yanilmis olmam.

 

Gelenek oldugu üzere, kisin sertlestigi aylarda, baskent Thimpu’daki Tashicho Dzong’da yasayan basrahip JE KENPO, bir merasim ile Thimpu’dan ayrilip, ayni virajli yoldan asagiya, Punakha’ya iner ve buradaki görkemli dzong’a yerlesir. Kis bitene kadar orada kalir. Tabii eskiden yolun olmadigi zamanlarda, kayalik yamaçlardaki daracik patikalardan yapilan bu haftalar süren zorlu yolculuk, hep büyük bir endise kaynagi olurmus herkes için. Bu yolculuk sirasinda kimi zaman hayatini kaybeden rahipler olurmus. Artik konforlu araçlarla sadece dört saat süren bu yolculuk, eminim eskisi kadar endise kaynagi olmuyordur kimseye.

 

Bhutan’in iki önemli nehri PO CHU (Baba Nehir) ve MO CHU (Ana Nehir), vadinin en güzel yerinde birlesirler. Iste bu noktaya kurulmustur Punakha Dzong! Alelade bir seçim olmadigi asikar! Ve ülkenin bence en görkemli, en iyi korunmus ve en iyi bakilan manastiridir. 2011’de kraliyet dügününe de ev sahipligi yapmisti bu güzelim Dzong. Geçmiste kimi sel baskinlari tarafindan epeyce hirpalanmis olsa da artik nehirlerin islah edilmeleri sayesinde o tip büyük tehlikeler yok gibi duruyor. Ama doga bu! Ne kadar islah edilebilir ki? Gün gelir, Himalayalardan gürül gürül asagi inen sular yine gönüllerine göre davranabilirler elbette…

MANASTIRDA RENK CÜMBÜSÜ

 

Her zaman oldugu gibi, bu manastir da tam bir renk cümbüsü sunar ziyaretçilerine. Sessiz avlulari ve huzurlu dua salonlariyla, bir köseye çekilip, kendi içine dönme firsati sunar dileyene. Fotografçilar için de belki de en çok mesai gerektiren manastirdir barindirdigi zenginlikleriyle. Budizmin simgelerinden banyan agaci, bu vadinin iklimi sayesinde, bu manastirin giris avlusunda en görkemli haliyle yerini bulmustur. Neden Budizm’in simgesidir bu agaç diye soracak olursaniz, Buda aydinlanmaya giden mesakkatli yolun sonunda, bir banyan agacinin altina oturup derin meditasyonuna dalmis ve en nihayet hakikate erismisti. Iste bu sebeple, bu arayisin simgelerinden biri haline gelmistir bu güzelim agaç.

 

Iki haftadir anlatmaya çalistigim gibi, dünyanin en özel, en kapali kutu ülkelerinden biridir Bhutan. Her seyin hizla degistigi, aynilastigi, küresellesen dünyamizin, henüz küresellesmeyi –sükürler olsun ki- tamamlayamamis  köselerinden biridir. Eskisine nazaran çok daha kolay ulasilabilir Bhutan’a. Ben genellikle Nepal üzerinden geçiyorum ama Delhi üzerinden de aktarma yapilabilir. Yeter ki uçus günleri iyi hesaplansin. Tabii vize ve otel basvurusunu yapmak için bu organizasyona çok önceden baslamak gerekir. Rehbersiz gezemezsiniz. Tek kisi bile olsaniz size bir rehber ve bir de soförlü araç tahsis ediliyor. Öyle kafama esti, haftaya atlayip gideyim denilecek yerlerden degildir Bhutan. Iste zaten de bu yüzden günümüze kadar korunarak gelebildi.

 

Paro Çarsisi’nda gezinti

 

Paro’da ULUSAL MÜZE

 

Paro Rinpung Dzong

 

Okçuluk müsabakasi (Ülkenin milli sporu oldugu için bütün sehirlerde mutlaka müsabaka sahalari oluyor)

 

Peynir sosuyla pisirilmis aci biber yemegi HEMADATSI (Aciyla arasi iyi olanlara kesinlikle deneyin diyorum)

 

Yürüyüsle araniz iyiyse, yükseklik korkunuz da yoksa o zaman ünlü TAKSTANG MANASTIRI, yani KAPLAN YUVASI MANASTIRI gezisini öneririm. Ama dedigim gibi eger azicik yükseklik korkunuz dahi varsa, unutun gitsin! Çünkü kayalik merdivenlerin tirmanisi ve özellikle de geri inisi bazi yerlerde gerçekten tüyler ürpertici olabiliyor.

 

THIMPU ana caddede ve Saat Kulesi Meydani’ndaki çarsilarda aksam üzeri gezintisi.  Kaçirmayin…Bir kaldirimda durup etrafi seyretmek bile bence büyük keyif.

 

PUNAKHA DZONG

 

Eski dokusunu neredeyse hiç kaybetmemis, WANGDUE PHODRANG DZONG.

 

Programinizi yaparken vaktinizi bol tutabildiyseniz eger, o zaman mavi çamlar vadisi PHOBJIKA’ya ugramadan dönmeyin. Burada cenneti bulacaksiniz. Hele bir de Kasim ayindan itibaren oradaysaniz, o zaman Tibet’ten kisi geçirmek için buraya gelen SIYAH BOYUNLU TURNALAR’i gözlemleyebilirsiniz.

 

Bunlar benim favorilerim. Bir fikir vermesi için ekledim. Tabii hepimizin deneyimleri farkli olacaktir. Seyahatin güzel yani da bu degil mi zaten?